Νέο τοπίο (και) στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας θα δημιουργήσει η εφαρμογή του νομοσχεδίου «Καλλικράτης» καθώς προβλέπει τη μεταβίβαση στους δήμους αρμοδιοτήτων που σήμερα ασκούνται από τις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ) περιλαμβανομένων και αρμοδιοτήτων των Μονάδων Πρωτοβάθμιας Υγείας (Κέντρα Υγείας κ.λπ.) καθώς και αρμοδιότητες του υπουργείου Υγείας.
Η εξέλιξη ανταποκρίνεται στο αίτημα της ΚΕΔΚΕ που επιθυμεί την πιο ενεργή εμπλοκή των δήμων στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, μεταβίβαση που εννοείται πως θα πρέπει να συνοδεύεται από τους απαιτούμενους πόρους. Η εφαρμογή του νέου νόμου ωστόσο, που προβλέπει μεταβατική περίοδο έως και δυο ετών, θα εξαρτηθεί από τα Προεδρικά Διατάγματα που θα εκδοθούν στη συνέχεια και με βάση τα οποία, «Καλλικρατικοί» δήμοι και υπουργείο Υγείας θα εξετάσουν συγκεκριμένα δεδομένα. Όπως προβλέπεται στο ΣΤ’ κεφάλαιο (άρθρο 94) του νομοσχεδίου «Καλλικράτης» , θα προστεθούν στους δήμους 27 ακόμη αρμοδιότητες που αφορούν στην κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη (άρθρο 75) του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων.
Μέχρι σήμερα, πέραν των γενικότερων προβλημάτων που διέκριναν το ΕΣΥ, η σχέση των δυο βαθμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με το δημόσιο σύστημα υγείας αφορούσε μόνο στη διοικητική δομή (το 10% των εργαζομένων στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις απασχολείται σε υπηρεσίες δημόσιας υγείας, σύμφωνα με τον καθηγητή της ΕΣΔΥ Ι. Κυριόπουλο) και σε καμία περίπτωση δεν αφορούσε στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια από ορισμένους δήμους αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα ενώ περιοδικού χαρακτήρα είναι η ανάπτυξη από τους ΟΤΑ προγραμμάτων αγωγής υγείας. Τέλος μετρημένοι στα δάκτυλα τους ενός χεριού είναι οι δήμοι που έχουν αναπτύξει δημοτικά ιατρεία ή που υποστηρίζουν μακροχρόνια προγράμματα αγωγής υγείας μέσω δομών τους (ΚΑΠΗ, Παιδικοί Σταθμοί κ.λπ.).