ΜΟΥΣΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ
Μια μαγική βραδιά πλημμυρισμένη από ήχους και συναισθήματα
Αφιέρωμα στη CEZARIA EVORA.Του Θεοχάρη Μπικηρόπουλου
Η Ξυπόλητη Ντίβα, από το Πράσινο Ακρωτήρι, η CEZARIA EVORA, μάγεψε τους 5.000 φίλους της το βράδυ της Παρασκευής στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου, στη μεγάλη συναυλία που έδωσε στα πλαίσια των εκδηλώσεων του 38ου Φεστιβάλ Ολύμπου. Αναμφισβήτητα ήταν το γεγονός του καλοκαιριού και του φετινού Φεστιβάλ.
Η συναυλία της –και το πέρασμά της από το αρχαίο θέατρο του Δίου- θα μείνει στην ιστορία και βαθιά στη μνήμη όσων παρευρέθηκαν και την απόλαυσαν ζωντανά.
Κάτω από τον έναστρο ουρανό στους πρόποδες του Ολύμπου, η CEZARIA EVORA, ερμήνευσε τις μεγάλες επιτυχίες της, Sodade, mar de canal, Amor Di Mundo Miss Perfumado, Africa Nossα, Beijo Roubado, Сarnaval, Fada, Velocidade, besame mucho αλλά και τραγούδια από το τελευταίο της άλπουμ αποσπώντας παρατεταμένο χειροκρότημα .
Όπως συνηθίζει, στη μέση της συναυλίας της, κάθισε να καπνίσει και να πιει μια γουλιά νερό, στην καρέκλα με το τραπεζάκι με το μαύρο τραπεζομάντιλο, τη μαύρη σταχτοθήκη και το ποτήρι της, ακούγοντας το συγκρότημα της να «παίζει» ινστρουμένταλ, μαγικούς ήχους.
Η συναυλία που άρχισε στις 10 παρά 10 και ολοκληρώθηκε στις 11 το βράδυ, άφησε μια γλυκιά γεύση και το κοινό μαγεμένο να μένει στις κερκίδες προσδοκώντας –ως είθισται- να ακούσει κάποια ακόμη τραγούδια!!
Όταν η Evora εισήγαγε στο ρεπερτόριο της επιρροές από Βραζιλία, Πορτογαλία και Κούβα (choco, forro, fado, rumba) ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι το όνομά της, θα ξέφευγε από τα υδάτινα όρια του νότιου Ατλαντικού, για να φτάσει στις δισκοθήκες όλου του κόσμου.
Η διεθνής καριέρα της ξεκίνησε το 1988 όταν η Γαλλία πρώτα, και μετά ο υπόλοιπος κόσμος, ανακάλυψε τη «Φωνή του Πράσινου Ακρωτηρίου» και η Εβόρα έβρισκε με την ηχογράφηση του θρυλικού και ανάρπαστου La Diva aux pieds nus που ήταν και το πρώτο της άλμπουμ.
την... αναγνώρισή της: ο πρώτος της δίσκος πούλησε 4 εκατομμύρια αντίτυπα σ' όλο τον κόσμο, έγινε χρυσός σε πολλές χώρες και της χάρισε αρκετές υποψηφιότητες για Γκράμι.
Σήμερα θεωρείται η αδιαφιλονίκητη βασίλισσα της morna. μουσικό ιδίωμα, διαδεδομένο στα νησιά του αρχιπελάγους ανοιχτά της Σενεγάλης παραδοσιακές απαλές μελωδίες της πατρίδας της που μιλούν για αγάπη, την απώλεια, την επιστροφή, τη νοσταλγία, την εξορία. αλλά και για τα πιο δυναμικά «coladeiras».
«Η morna δεν είναι κάτι που μπορείς να περιγράψεις. Είναι ο τρόπος που την τραγουδάς, το κλάμα, η ελπίδα, ο πόνος...», έχει πει σε συνέντευξή της.
Η Cesaria Evora γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου 1941 στο Mindelo (Πράσινο Ακρωτήριο
Η Έβορα συνάντησε όταν ήταν 16 ετών έναν ναυτικό από το Πράσινο Ακρωτήριο, ο οποίος ονομαζόταν Εντουάρντο. Ήταν ο άνθρωπος που την δίδαξε τα παραδοσιακά μουσικά στιλ των coladeiras και mornas.
Η Σεζάρια ξεκίνησε να τραγουδά σε τοπικά μπαρ και ξενοδοχεία. Με τη βοήθεια τοπικών μουσικών, θα επεδείκνυε τις ικανότητές της και αργότερα θα ανακηρυσσόταν "Βασίλισσα των Μόρνας" από τους θαυμαστές της. Την εποχή εκείνη ήταν διάσημη στο νησί της, σχετικά άγνωστη όμως διεθνώς. Σταμάτησε να τραγουδάει λόγω οικονομικών προβλημάτων και του αλκοολισμού για δέκα χρόνια περίπου.
Έπειτα από ενθάρρυνση ενός εξόριστου μουσικού και προστάτη των τεχνών από το Πράσινο Ακρωτήριο, ο οποίος ζούσε στην Πορτογαλία, η EVORA ξανάρχισε να τραγουδά. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Μπάνα, ο οποίος προσκάλεσε τη CEZARIA να τραγουδήσει σε συναυλίες σε πορτογαλικό έδαφος, με τη χρηματοδότηση μιας τοπικής οργάνωσης γυναικών.
Ο Ζοζέ ντα Σίλβα, ένας Γάλλος με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήριο την έπεισε να μεταβεί στο Παρίσι, όπου ηχογράφησε το άλμπουμ La Diva Aux Pieds Nus (Η Ξυπόλητη Ντίβα) το 1988. Το τραγούδι "Sodade" ήταν η πρώτη της διεθνής επιτυχία και η πρώτη της επιτυχία στη Γαλλία που δεν ήταν στα γαλλικά. Αυτό σηματοδότησε την απαρχή της παγκόσμιας φήμης για την τραγουδίστρια από την Αφρική.
Ο πορτογαλικός όρος saudade έχει περίπλοκη σημασία, που είναι δύσκολο να μεταφραστεί. Σημαίνει γενικά νοσταλγία, πόθο, λύπη και μετάνοια.
Η έκφραση της "sodade" αποτελεί εσωτερικό στοιχείο στη μουσική του Πράσινου Ακρωτηρίου. Το άλμπουμ εκείνο επαινέθηκε από τους κριτικούς και με αυτό ξεκίνησε την καριέρα της, συνεχίζοντας με το άλμπουμ του 1992, Miss Perfumado, το οποίο σημείωσε ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία. Έτσι, η τραγουδίστρια έγινε διεθνές αστέρι σε ηλικία 47 ετών.
Η απόλυτη καταξίωσή της στη μουσική βιομηχανία εκφράστηκε με τρία συνεχόμενα Grammy για τα ισάριθμα άλμπουμ που κυκλοφόρησε μεταξύ 2000-04.
Η δισκογραφία της
La Diva Aux Pieds Nus (1988)
Distino di Belita (1990)
Mar Azul (1991)
Miss Perfumado (1992)
Cesária (1995)
Cabo Verde (1997)
Café Atlantico (1999)
São Vicente di Longe (2001)
Voz d'Amor (2003)
Rogamar (2006)
Συλλογές & άλμπουμ από ζωντανές εμφανίσειςSodade - Les Plus Belles Mornas de Cesária (Best of compilation, 1994)
Club Sodade (Remix album, 1996)
Live à l'Olympia (Live album, ηχογραφημένο στο Paris Olympia, 1996)
Colors of the World (Allegro Music, 1997)
Best Of' (Best of compilation, 1998)
Anthology (Best of compilation, 2002)
Anthologie - Mornas & Coladeras (διπλό CD της Anthology, 2004)
Live d'Amor (Live DVD, ηχογραφημένο το 2004 στο Le Grand Rex, Παρίσι, 2004)
Στην πρώτη συναυλία που έδωσε η μαύρη αυτοκράτειρα στις ΗΠΑ, στο Bottom Line, έδωσαν το παρόν η Madonna, ο David Byrne, Brandford Marsallis και άλλα μεγάλα ονόματα της αμερικανικής καλλιτεχνικής ελίτ.
Η CEZARIA EVORA έχει συνεργαστεί με πολλά μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας μουσικής σκηνής, αλλά και με δύο κυρίες της ελληνικής μουσικής σκηνής, την Ελευθερία Αρβανιτάκη και τη Δήμητρα Γαλάνη στις συχνές εμφανίσεις της στην Ελλάδα.
Πασίγνωστη για τη συνήθειά της να τραγουδάει ξυπόλητη στη σκηνή, όπως και στο Δίον, αρνείται ότι αυτό το κάνει για λόγους πολιτικούς ή για να διαμαρτυρηθεί κατά της φτώχειας, όπως έχει ειπωθεί κατά καιρούς. «Ολα αυτά τα έχουν επινοήσει οι δημοσιογράφοι. Η αλήθεια είναι ότι δεν μου αρέσει καθόλου να φοράω παπούτσια, έτσι απλά. Η δική μου πολιτική περιορίζεται στο αν η κατσαρόλα μου είναι γεμάτη και στο να είμαστε όλοι ευτυχισμένοι. Δεν με ενδιαφέρει και δεν ξέρω τίποτα από πολιτική». Όσον αφορά τις σχέσεις της και τα τρία διαζύγια της έχει πει: «… έχω μάθει πολύ καλά στην ζωή μου ότι οι άντρες έρχονται και φεύγουν. Αυτό που μένει είναι η μεγάλη συγκίνηση των στιγμών που έχεις περάσει μαζί τους και σίγουρα τα τραγούδια που έχω ερμηνεύσει όταν ήμουν ερωτευμένη. Η μουσική μένει για πάντα να θυμίζει τις πιο μεγάλες στιγμές που έζησα. Η μουσική δεν με έχει απογοητεύσει ποτέ. Το ίδιο και τα παιδιά και τα εγγόνια μου».
Επόμενοι σταθμοί της φετινής μεγάλης περιοδείας της μετά το Δίον την Παρασκευή και το Φεστιβάλ Κασσάνδρας το Σάββατο, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της www.cesaria-evora.com είναι η Κύπρος, η Ουκρανία, η Γαλλία, η Ρουμανία, Η Βουλγαρία, Η Ισπανία και πάλι η αγαπημένη της χώρα η Γαλλία.
ΕΧΟΥΝ ΓΡΑΨΕΙ
«Η αιτία που έκανε γνωστό το Πράσινο Ακρωτήριο στον υπόλοιπο κόσμο, ακούει στο όνομα Cesaria Evora. Η αδιαφιλονίκητη βασίλισσα των morna-blues τραγουδάει με παράπονο, για την απώλεια της αγάπης και την σκληρή ζωή στο φτωχό νησί της».
Essence
«Το 1991, όταν η ξυπόλυτη ντίβα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε κοινό έξω από τη χώρα της, καταλάβαμε όλοι ότι η φωνή της, δεν ήταν απλή έκφραση μιας χαμένης αγάπης, αλλά η έκφραση μιας αγάπης που ποτέ δεν χάνεται».
The Washington Post
Λιτή, απέριττη, χωρίς παπούτσια και μ’ ένα ποτήρι ουίσκι στο χέρι, καθηλώνει το ακροατήριό της ερμηνεύοντας με κύκνειο πόνο κι ένα πάθος που θυμίζει Edith Piaf, Billie Holiday και τα blues του deep-river.
Interview
«Η μικρόσωμη μέντζο με το χαλαρό βλέμμα, αν και συγκρίνεται συχνά με τις Bessie Smith και Billie Holiday, το μόνο κοινό που μοιράζεται μαζί τους, είναι η συνέπεια με την οποία υπηρετεί τη μουσική. Η φωνή της Εvora είναι ανώτερη. Δεν έχει ίχνος επιτήδευσης, ούτε προσκαλεί σε συμπαράσταση, είναι κάτι βαθύτερο από μια αυτοσυνείδητη έκφραση».
Independent
«Η Cesaria καθιερώθηκε στα charts ερμηνεύοντας τραγούδια από την μουσική παράδοση της Δυτικής Αφρικής. Η φωνή της γεμάτη νοσταλγία, εξωτική θλίψη και πόθους, μπορεί να ακουστεί παντού, προκαλώντας ανάλογα συναισθήματα».
N.P.R.
