Με αυθόρμητο πνεύμα σύσσωμος ο μακεδονικός ελληνισμός ανταποκρίθηκε στο εγερτήριο σάλπισμα της επανάστασης. Ο λαός της Μακεδονίας τον Φεβρουάριο του 1878 άρπαξε την ευκαιρία να αποκαλύψει τη δύναμη, την ωριμότητα και τη θέληση να ανακτήσει, σε πείσμα των ισχυρών της γης, την προ αιώνων καταλυθείσα ελευθερία του. Οι ένδοξοι πρόγονοί μας μαρτύρησαν και ολοκαυτώθηκαν, κράτησαν ανόθευτη και συνεχώς αναθάλλουσα την ελληνικότητα της Μακεδονίας και άνοιξαν τον δρόμο για την ελευθερία της ιερής γης και την αποκατάστασή της στους κόλπους της αθάνατης και αιώνιας μητέρας Ελλάδας.
Με τη συμπαράσταση της ελεύθερης πατρίδας οι πληθυσμοί του Ολύμπου, της Πιερίας, της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου εξεγέρθηκαν εναντίον του αιμοσταγούς ζυγού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ζήτησαν την ένωση με την μητέρα Ελλάδα. Το Λιτόχωρο πρώτο στη θυσία πυρπολήθηκε ολόκληρο, δημιούργησε παράδοση, καθηγίασε τις διεκδικήσεις και άνοιξε τον δρόμο με τους ηρωϊσμούς και τις θυσίες των ελληνικών κοινοτήτων. Με την αποφασιστική συμβολή του εθελοντικού σώματος από την ελεύθερη Ελλάδα, που αποβιβάστηκε στην Πλάκα, οι συγκεντρωθέντες αντιπρόσωποι των ελληνικών μακεδονικών κοινοτήτων κήρυξαν την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα. Ταυτοχρόνως σχηματίστηκε Προσωρινή Κυβέρνηση, η οποία με τις πολιτικής και στρατιωτικής φύσεως αποφάσεις και ενέργειές της, προέβη στις ενδεδειγμένες εκδηλώσεις για να συγκινήσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Εξέδωσε προκηρύξεις προς τον μακεδονικό λαό όπου εξηγούσε την αναγκαιότητα του αγώνα και καθιέρωσε επαφή και συνεργασία με την Κεντρική Μακεδονική Οργάνωση Αθηνών για την ενίσχυση της επανάστασης.
Προκάλεσε το ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων για την αναγνώριση των δικαίων του μακεδονικού ελληνισμού και απηύθυνε έκκληση προς τις ευρωπαϊκές δυνάμεις για την επέμβαση και προστασία.
Εν ονόματι της τιμής, της ελευθερίας και της χριστιανικής πίστης, ο ηρωίκός και αντάρτης μητροπολίτης Κίτρους Νικόλαος ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης και εμψύχωσε τον σκλαβωμένο λαό να εξεγερθεί, να πολεμήσει τον βάρβαρο κατακτητή και να καταλύσει τον κτηνώδη ζυγό της ημισελήνου. Αφοσιώθηκε απερίσπαστος και ολόψυχα στον υπέρ πίστεως και πατρίδας ιερό αγώνα και αφού εγκατέλειψε την έδρα του για να συμμεριστεί με το ποίμνιό του την άδηλη έκβαση της επανάστασης, δεν δίστασε να παραδώσει στις φλόγες και αυτήν ακόμη τη μητροπολιτική κατοικία στον Κολινδρό, επειδή προτίμησε να μεταβληθεί έτσι σε στάχτη παρά να καταληφθεί και βεβηλωθεί από τον εχθρό.
Μολονότι ο ελληνικός μακεδονικός λαός αγωνίστηκε με ηρωίσμό, η επανάσταση απέτυχε στους άμεσους στόχους της. Έθεσε όμως στο Συνέδριο του Βερολίνου, που επακολούθησε μετά τον ρωσσοτουρκικό πόλεμο, τα δίκαια των Μακεδόνων, ώστε να γίνουν αυτά σεβαστά. Συνέβαλε αποφασιστικά στην προβολή και την προώθηση του εθνικού θέματος της Μακεδονίας, άνοιξε τον δρόμο για να λάβουν σάρκα και οστά οι ιεροί πόθοι αιώνων και έγινε το προοίμιο της απελευθέρωσης που επακολούθησε στα 1912.
1878-2012, εκατόν τριάντα τέσσερα χρόνια. Τιμή και δόξα στους ήρωες της επανάστασης του Ολύμπου. Ο Όλυμπος, η Πιερία και η Μακεδονία έγιναν ο προμαχών του αγώνα αλλά και η έπαλξη της εξέγερσης για την ελευθερία, τον πολιτισμό και τη χριστιανοσύνη. Ο Όλυμπος, η Πιερία και η Μακεδονία επέδειξαν αφθάστους ηρωϊσμούς και προσέφεραν ολοκαυτώματα στον βωμό της πατρίδας και της τιμής. Και έδωσαν αποδείξεις ότι, παρά τη δουλεία αιώνων, δεν έσβησαν και δεν εξαφανίστηκαν αλλά ζουν και διατηρούν άγρυπνη και διαυγή τη συνείδηση του προγονικού μεγαλείου, ακέραιη τη φυλετική ζωτικότητα και άσβεστη τη φλόγα και το πάθος της ελευθερίας.
