κ. Φούεστ θεωρεί το «κούρεµα» του 50% δεν είναι αρκετό και πως η συµµετοχή σ’ αυτό έπρεπε να είναι υποχρεωτική ακόµη και αν προέκυπτε έτσι ο κίνδυνος της ανοικτής χρεοκοπίας. «Η Ελλάδα είναι κατά τη γνώµη µου ήδη χρεοκοπηµένη» λέει.
«Το καλύτερο που θα µπορούσε να κάνει η ελληνική κυβέρνηση θα ήταν να δηλώσει πως δεν µπορεί να εξοφλήσει τα χρέη της διεκδικώντας έτσι καλύτερο διακανονισµό».
Για τον πρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας Γιώργο Προβόπουλο, η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα ισοδυναμούσε με την κόλαση. Το βλέπετε και εσείς έτσι;
«Το “κόλαση” είναι κάπως υπερβολικό, αλλά η έξοδος δεν θα ήταν η σωστή επιλογή για την Ελλάδα. Οι ζηµιές της θα ήταν πολύ µεγαλύτερες από τα κόστη παραµονής».
Καταστροφή πάντως δεν θα ήταν...
«Θα µπορούσε να ήταν καταστροφή για µια σειρά λόγους. Κατ’ αρχάς, επειδή θα προκαλούσε βραχυπρόθεσµα τη φυγή του κεφαλαίου και την επιδείνωση της κρίσης. Αλλά και µακροπρόθεσµα θα δηµιουργούσε πρόβληµα. Η ανταγωνιστικότητα στον µισθολογικό τοµέα θα επανερχόταν, όµως πολλοί διεθνείς επενδυτές θα ερµήνευαν την έξοδο ως αποχαιρετισµό από το σχέδιο του οικονοµικού και διοικητικού εκσυγχρονισµού της Ελλάδας. Κι αυτό θα είχε πολύ αρνητικές επιπτώσεις».
Στις 27 Οκτωβρίου αποφασίστηκε το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους προς τους ιδιώτες επενδυτές κατά 50%. Φτάνει αυτό το ποσοστό για να κάνει βιώσιμο το συνολικό χρέος, ή πρέπει να ανέβει στο 70% ή και 80%;
«Φοβάµαι ότι το 50% δεν φτάνει. Το ποσοστό αυτό συνοδευόταν από την ιδέα ότι θα ήταν συνδεδεµένο µε ένα µακροπρόθεσµο πρόγραµµα εξυγίανσης της οικονοµίας, που θα µείωνε το συσσωρευµένο χρέος στο 120% του ετήσιου ακαθάριστου εθνικού εισοδήµατος το 2020. Οµως η µείωση αυτή δεν είναι επαρκής. 120% είχαµε και στην αρχή της κρίσης. Η µείωση πρέπει να είναι λοιπόν µεγαλύτερη από 50%».
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών και του uni0394ιεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου IIF τρενάρουν απελπιστικά. Ενας λόγος γι’ αυτό είναι το ότι πολλοί επενδυτές, ιδίως οι μικρότεροι, δεν θέλουν να συμμετάσχουν στο «κούρεμα» εθελουσίως. Μπαίνει έτσι το «κούρεμα» σε κίνδυνο;
«Ασφαλώς. Προσωπικά θεωρώ την εθελούσια συµµετοχή λάθος. Πιστεύω ότι η συµµετοχή θα έπρεπε να γίνει υποχρεωτική».
Ακόμη και αν προέκυπτε έτσι ο κίνδυνος του «πιστωτικού γεγονότος», δηλαδή της ανοικτής χρεοκοπίας;
«Ακόµη και έτσι. Η Ελλάδα είναι κατά τη γνώµη µου ήδη χρεοκοπηµένη. Και η δήθεν εθελούσια συµµετοχή δεν ήταν πραγµατικά εθελούσια, οι δανειστές εξαναγκάστηκαν σε αυτήν. Αυτό προκάλεσε µεγάλη ανασφάλεια. Το ερώτηµα ήταν αν µπορούσε να ασφαλίσει κανείς πλέον κρατικά οµόλογα για το ενδεχόµενο χρεοκοπίας. Νοµίζω ότι το καλύτερο θα ήταν να πει κανείς ειλικρινά ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν µπορεί να εξοφλήσει τα χρέη της. Ετσι θα µπορούσε να γίνει καλύτερος διακανονισµός».
Ενας άλλος λόγος για το τρενάρισμα είναι το νομικό καθεστώς των νέων ομολόγων. Το IFF θέλει να τα θέσει υπό βρετανικό δίκαιο, σε αντίθεση με τα παλιά που βρίσκονται υπό ελληνικό. Μια τέτοια αλλαγή δεν θα ισοδυναμούσε με πλήρη παραίτηση από την κυριαρχία του ελληνικού κράτους;
«Αυτό είναι θέµα διαπραγµάτευσης. Αλλά είναι ξεκάθαρο ότι η ελληνική κυριαρχία έχει υποστεί σηµαντικό περιορισµό σε αυτή τη διαδικασία. Αυτό άρχισε ήδη µε την τρόικα, η οποία υπαγορεύει τη θέλησή της στους έλληνες πολιτικούς. Το ερώτηµα είναι τι πρακτικές επιπτώσεις έχει µια τέτοια υπαγωγή των οµολόγων υπό το βρετανικό δίκαιο. Μια από αυτές θα µπορούσε να είναι ότι η Ελλάδα δεν θα µπορεί να επιβάλλει µονοµερώς ένα κούρεµα, ή ότι µπορεί να το επιβάλλει µόνο αν αποδεχθεί το ενδεχόµενο να κατασχεθούν περιουσιακά της στοιχεία στο εξωτερικό».
Η Ελλάδα θα έβγαινε πάντως αποδυναμωμένη από τυχόν αλλαγή του νομικού καθεστώτος...
«Αυτό δεν είναι τελείως ξεκάθαρο. Οι τόκοι που θα πληρώνει η Ελλάδα για οµόλογα που θα βρίσκονται υπό βρετανικό δίκαιο θα είναι χαµηλότεροι από εκείνους για εκείνα υπό ελληνικό. Είναι δύσκολο λοιπόν να πει κανείς ότι η Ελλάδα θα έχανε από τέτοια αλλαγή».
Θα έφτανε το «κούρεμα», αν γίνει όντως, για την εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας;
«Οχι. Το κούρεµα αποτελεί απλώς προϋπόθεση για την εξυγίανση. Το βασικό είναι όµως η εξυγίανση του προϋπολογισµού, η µείωση των δαπανών και η αύξηση των εισόδων. Ταυτόχρονα, η χώρα πρέπει να αποκτήσει προοπτική ανάπτυξης και να γίνει πάλι ελκυστική για τους ξένους και τους ντόπιους επιχειρηµατίες». Και ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος μιλάει τελευταία ανοικτά για το ενδεχόμενο χρεοκοπίας. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση; Θα καταφέρει η Ελλάδα να την αποφύγει το επόμενο τρίμηνο;
«Πιστεύω ότι οι διαπραγµατεύσεις µε την τρόικα θα συνεχιστούν και ότι η χρεοκοπία µε την έννοια της διακοπής της βοήθειας προς την Ελλάδα θα αποφευχθεί τουλάχιστον τους επόµενους µήνες. Η πραγµατική κρατική χρεοκοπία, δηλαδή η παύση της βοήθειας, θα οδηγούσε στην έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Κι αυτό, νοµίζω, δεν το θέλει κανένας». Γενικότερα, είστε αισιόδοξος σχετικά με το ευρώ; Θα καταφέρει να επιζήσει ως τα τέλη του 2012;
«∆εν είµαι πολύ αισιόδοξος. Ο κίνδυνος να φύγει η µια ή η άλλη χώρα από την ευρωζώνη είναι υπαρκτός. Αυτό δεν µπορώ να το αποκλείσω για την Ελλάδα. Ελπίζω µόνο να µη συµβεί». Θα μπορούσε η έξοδος της Ελλάδας να είναι η αρχή του τέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Ποια θα ήταν η πιθανότερη συνέχεια;
«Ο µεγάλος κίνδυνος είναι µια αλυσιδωτή αντίδραση. Οι άνθρωποι σε άλλες προβληµατικές χώρες θα µπορούσαν να φοβηθούν ότι και οι δικές τους κυβερνήσεις θα επέλεγαν τη λύση της εξόδου. Σε τέτοια περίπτωση θα έκαναν επιδροµή στις τράπεζες για να σηκώσουν τις καταθέσεις τους. Θα προέκυπταν απειλές, µπροστά στις οποίες οι σηµερινές διαµαρτυρίες είναι παιχνιδάκια».
