Η πολιτική “ιδιωτικοποιείται” όταν ομάδες έχουν άμεση μη διαμεσολαβούμενη πρόσβαση στην πολιτική εξουσία την οποία χειρίζονται ως εργαλείο για ιδιωτικούς σκοπούς.
Πελατειακές σχέσεις
Με τον όρο πελατειακές σχέσεις εννοούμε «έναν συγκεκριμένο τρόπο κοινωνικής και ιδιαίτερα πολιτικής οργάνωσης της οποίας βασικό δομικό στοιχείο και χαρακτηριστικό θεμέλιο είναι το ζεύγος πάτρωνας-πελάτης» (Μavrogordatos 1983: 5).
O όρος «πελατειακές σχέσεις» από επιστημονικό εργαλείο ερμηνείας των σχέσεων κράτους – κοινωνίας σε ορισμένες κοινωνίες της περιφέρειας και ημιπεριφέρειας του σύγχρονου καπιταλισμού έχει μετατραπεί σε όρο του καθημερινού λεξιλογίου. Σε πολιτικές και δημοσιογραφικές συζητήσεις αποτελεί επωδό αντιδιαμετρικών αναλύσεων και συνολική εξήγηση της τρέχουσας αλλά και της μακροχρόνιας οργάνωσης και λειτουργίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Στην πελατειακή πολιτική, όσοι δρουν ζητώντας μια απάντηση ή ανταπόκριση εκ μέρους του κράτους, αξιώνουν από αυτό μια ευνοϊκή μεταχείριση σε βάρος άλλων ατόμων ή κατηγοριών ατόμων. Οι ενδιαφερόμενοι για μια θέση στο δημόσιο, οι οποίοι παλιότερα συνήθιζαν να προσφεύγουν στον βουλευτή τον οποίο είχαν ψηφίσει στις τελευταίες εκλογές, έμαθαν να αποτείνονται για τον ίδιο σκοπό σε μια γραφειοκρατία, δηλαδή στην κομματική οργάνωση της περιοχής ή του χώρου δουλειάς τους.
Ως δίοδος πολιτικής συμμετοχής, οι πελατειακές σχέσεις αρχικά ήσαν δυαδικές σχέσεις ανάμεσα σε κάποιον που μετείχε στην πολιτική εξουσία και σε έναν άλλο (και την οικογένειά του) που επιδίωκε περιστασιακή, εργαλειακή πρόσβαση στην πολιτική εξουσία. Δηλαδή, η σχέση ατόμων και οικογενειών με το πολιτικό σύστημα ήταν διαμεσολαβούμενη. Βουλευτές και τοπικοί κομματάρχες έπαιζαν το ρόλο των διαμεσολαβητών, ανταλλάσοντας θέσεις και μεταθέσεις στο δημόσιο, καθώς και εξυπηρετήσεις στις δημόσιες υπηρεσίες (π.χ., στο στρατό, στα δημόσια νοσοκομεία ή στα ασφαλιστικά ταμεία) με τις ψήφους των εξυπηρετούμενων πολιτών. Ήταν ένα είδος εξαγοράς πολιτικής υποστήριξης προς συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα, με ευρεία τοπική επιρροή στις εκλογικές τους περιφέρειες. Επιδιωκόταν δε η σύνδεση με το πολιτικό σύστημα με «κάθετο τρόπο», δηλαδή με επιλεκτικές, προσωπικές ή οικογενειακές σχέσεις με μέλη των τοπικών και εθνικών πολιτικών ελίτ, για πρόσβαση στην εξουσία. Εξαιτίας της σχέσης τους με έναν κοινό πάτρωνα, πελάτες από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, ασύμβατα ταξικά συμφέροντα και άνισο κοινωνικό status συνυπάρχουν σε μια πολιτική σχέση που είναι λειτουργική στο βαθμό που τους προσφέρει εξατομικευμένη πρόσβαση στην πολιτική εξουσία.
