για το νέο βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο
 |
O Ιταλός σημειολόγος, καθηγητής και στοχαστής, που έκανε το ντεμπούτο του στη λογοτεχνία πριν από 30 χρόνια με το γνωστό βιβλίο του «Το όνομα του ρόδου», πραγματεύεται στο νεό του πόνημα θέματα όπως η Μασονία, οι θεωρίες συνομωσίας και η πλαστογραφία, αλλά το βασικό στοιχείο του είναι ο αντισημητισμός και ίσως η πιο διάσημη –και σίγουρα η πιο ολέθρια- πλαστογραφία στον κόσμο: «Τα Πρωτόκολλα των Πρεσβύτερων της Σιών».
Ο κύριος (φανταστικός) χαρακτήρας του βιβλίου, Simone Simonini, τον οποίο περιγράφει ως «ο πιο μισητός άνθρωπος στον κόσμο», είναι άριστος πλαστογράφος, που εργάζεται για διάφορες μυστικές υπηρεσίες. Τροφοδοτούμενος από αντισημιτισμό, επινοεί την τελευταία θεωρία συνωμοσίας, όπου μια μυθική συνάντηση των Πρεσβύτερων της Σιών, λαμβάνει χώρα στο εβραϊκό νεκροταφείο στη Πράγα, δίνοντας λεπτομέρειες για το αισχρό σχέδιό τους να κυβερνήσουν τον κόσμο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Eco «αγγίζει» τέτοια θέματα, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση το πρόβλημα είναι ότι εστιάζεται συγκεκριμένα στην πιο αντισημητική θεωρία πλαστογραφίας και αυτό είναι που έχει εγείρει τις περισσότερες αντιδράσεις.
Η καθηγήτρια του πανεπιστημίου της Ρώμης La Sapienza, Lucetta Scaraffia, έγραψε μια καυστική κριτική για το έργο του Eco, στην εφημερίδα l' Osservatore Romano. Κάνοντας σύντομα μια λογοτεχνική κριτική (το βιβλίο είναι εμφανώς βαρετό, μπερδεμένο και δυσκολοδιάβαστο), η Scaraffia εστιάζει περισσότερο σε ένα ηθικό ερώτημα: «δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι η συνεχής περιγραφή της εβραϊκής φαυλότητας, δημιουργεί διφορούμενες εντυπώσεις, κάτι στο οποίο ίσως δεν σκόπευε ο Eco, αλλά που είναι εμφανές σε κάθε σελίδα του βιβλίου. Αναγκασμένος να διαβάζει άσχημα πράγματα για τους Εβραίους, ο αναγνώστης επηρεάζεται από αυτές τις αντισημητικές ανοησίες και είναι ίσως πιθανόν κάποιος να νομίζει ότι είναι αλήθεια».
Στην ίδια λογική βρίσκεται και η κριτική του αρχιραββίνου της Ρώμης, Riccardo Di Segni στο αριστερό περιοδικό Espresso, στον οποίο ο Eco απάντησε ως εξής: «έγραψα ένα μυθιστόρημα, που αντίθετα με ένα δοκίμιο, δεν καταλήγει σε συμπεράσματα, βάσει των αντίθετων απόψεων που υπάρχουν».
Όλη αυτή η κριτική είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς φέρνει στην επιφάνεια δύο σημαντικά θέματα: πώς πρέπει κανείς να αντιμετωπίζει τα όρια μεταξύ πραγματικού και φανταστικού και το κατά πόσο πρέπει να δείχνει εμπάθεια με τους χαρακτήρες ενός βιβλίου.
Αν πάντως οι πωλήσεις ενός βιβλίου έχουν να πουν κάτι για αυτό, φαίνεται ότι οι Ιταλοί αναγνώστες δε συμμερίζονται τις ανησυχίες του Osservatore Romano για το Il cimitero di Praga, καθώς το βιβλίο έχει ήδη πουλήσει πάνω από 230.000 αντίτυπα, βρίσκεται στη δεύτερη έκδοσή του και οι γενικότερες κριτικές είναι ιδιαίτερα θετικές.
ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
