Τα βλαστοκύτταρα που συλλέγονται κατά τη γέννηση είναι κύτταρα του παιδιού και για τον λόγο αυτό είναι απόλυτα ιστοσυμβατά με εκείνο. Επίσης, είναι ιστοσυμβατά με τα αδέλφια του σε ποσοστό πιθανότητας 25%. Με τους γονείς υπάρχει απλοτυπική συμβατότητα (ίδια γονίδια στα μισά χρωματοσώματα) και τα βλαστοκύτταρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ειδικές περιπτώσεις.
Το υπουργείο Υγείας πρόσφατα έφερε προς ψήφιση νόμο που αφορά τη λειτουργία των τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων. Ο νέος νόμος προβλέπει την ίδρυση και λειτουργία κάτω από αυστηρές προδιαγραφές τόσο οικογενειακών όσο και δημόσιας πρόσβασης τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων του ομφαλοπλακουντιακού αίματος.
Βασικά σημεία του νόμου αποτελούν η ενημέρωση της οικογένειας.Η μητέρα ενημερώνεται έγκαιρα από τον γυναικολόγο της ή από γιατρό της επιλογής της για την υπηρεσία της φύλαξης των βλαστοκυττάρων, με έντυπο το οποίο συντάσσει και διανέμει το υπουργείο Υγείας. Το έντυπο αναφέρεται στις σημερινές χρήσεις των βλαστοκυττάρων, στις θεραπείες που βρίσκονται στο στάδιο κλινικών και προκλινικών μελετών και στη δυνατότητα της οικογενειακής και δημόσιας φύλαξης. Αφού οι γονείς κατανοήσουν τις δυνατότητες και τα οφέλη της φύλαξης, τότε εξουσιοδοτούν τον γιατρό τους να προβεί στη συλλογή του ομφαλοπλακουντιακού αίματος.
Για την εξασφάλιση της ποιότητας, το υπουργείο υιοθετεί διεθνείς προδιαγραφές και αναθέτει την εφαρμογή και την παρακολούθησή τους σε διεθνείς διαπιστευμένους οργανισμούς, οι οποίοι έχουν μακρόχρονη πείρα στην παρακολούθηση της λειτουργίας ιδιωτικών και δημοσίων τραπεζών. Οι προδιαγραφές αφορούν ισότιμα τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Τα αποτελέσματα των διαπιστεύσεων μεταβιβάζονται κατ’ ευθείαν στο υπουργείο Υγείας, το οποίο συνεχίζει την ανανέωση της άδειας λειτουργίας.
Κλασικά το ομφαλοπλακουντιακό αίμα (ΟΠΑ) χρησιμοποιείται για την αποκατάσταση του αιμοποιητικού συστήματος κατά τη διάρκεια της θεραπείας κακοήθων ασθενειών, για τη θεραπεία ασθενειών του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ, τόσο τα βλαστοκύτταρα του ΟΠΑ όσο και τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε νοσήματα του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και σε αυτόλογες χρήσεις στο μέλλον για την αποκατάσταση τραυμάτων και εκφυλιστικών βλαβών σε όργανα ή ακόμη και για την παρασκευή οργάνων προς μεταμόσχευση. Ηδη έχει ανακοινωθεί η παρασκευή καρδιακών βαλβίδων, μικρών αγγείων και τραχείας από βλαστοκύτταρα.
Για να είναι επιτυχής μια αιμοποιητική μεταμόσχευση πρέπει να χορηγηθεί ο μέγιστος δυνατός αριθμός κυττάρων με ελάχιστο όριο ένα συγκεκριμένο αριθμό ανά κιλό βάρος σώματος του ασθενούς. Για τον λόγο αυτό, αφού αποκοπεί ο ομφάλιος λώρος, πρέπει να συλλεγεί η μέγιστη ποσότητα ΟΠΑ που παραμένει μέσα στο ομφαλοπλακουντιακό παρασκεύασμα. Ακόμα και εάν ο γυναικολόγος εξαντλήσει τη λήψη του ομφαλοπλακουντιακού αίματος, μία σημαντική ποσότητα ομφαλοπλακουντιακού αίματος εξακολουθεί και παραμένει μέσα στον πλακούντα λόγω της σπογγώδους κατασκευής του. Για τον λόγο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι αξιοποίησης και της ποσότητος του αίματος που παραμένει παγιδευμένο στον πλακούντα. Επίσης, μπορεί να συλλέξει κανείς όλη την ομφαλοπλακουντιακή μονάδα με σκοπό την απομόνωση και φύλαξη των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων.
Οι γονείς έχουν να επιλέξουν για τη φύλαξη των βλαστοκυττάρων των παιδιών τους μεταξύ της οικογενειακής (ιδιωτικής) και της δημόσιας πρόσβασης φύλαξης.
Στην ιδιωτική φύλαξη τα βλαστοκύτταρα φυλάσσονται επώνυμα για λογαριασμό της οικογένειας. Τα κύτταρα αυτά μπορεί να χρησιμοποιηθούν είτε από το ίδιο το παιδί είτε από συγγενείς πρώτου βαθμού για την αποκατάσταση του αιμοποιητικού συστήματος σε περίπτωση κακοήθων ασθενειών. Μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά από το ίδιο το παιδί για ασθένειες του ανοσοποιητικού του συστήματος, καθώς και για καινοτόμες ή μελλοντικές εφαρμογές που σήμερα βρίσκονται στη φάση των κλινικών ή των προκλινικών μελετών.
Στη δημόσιας πρόσβασης φύλαξη οι γονείς παραχωρούν στη δημόσια τράπεζα με τη μορφή δωρεάς τα βλαστοκύτταρα του παιδιού τους, το οποίο υποτίθεται ότι συγκατατίθεται σιωπηρά.
Τα βλαστοκύτταρα που φυλάσσονται στη δημόσια τράπεζα θα χορηγηθούν με αυστηρή σειρά προτεραιότητας σε όποιον ασθενή στον κόσμο τα έχει ανάγκη και τύχει να είναι ιστοσυμβατός με το παιδί για τη θεραπεία κακοήθους ασθένειας του αίματος, κυρίως της λευχαιμίας. Τα δημόσιας πρόσβασης ιστοσυμβατά μοσχεύματα δίδονται ανώνυμα, όπως και όλα τα μοσχεύματα, από άγνωστο δωρητή. Ενα σημαντικό κόστος περιλαμβάνει τα έξοδα εύρεσης, αποστολής, εξετάσεων κ.λπ. Το κόστος αυτό σήμερα προπληρώνεται από τον ασθενή προκειμένου να απελευθερωθεί το δείγμα από τη δημόσια τράπεζα. Σε επόμενο στάδιο, το ποσόν αυτής της χρέωσης μπορεί να αποζημιωθεί από το ασφαλιστικό ταμείο του ασθενούς. Η δημόσιας πρόσβασης φύλαξη έχει σκοπό τη συλλογή ικανού αριθμού μοσχευμάτων που μπορεί να χρησιμεύσουν για τη θεραπεία κακοήθων ασθενειών του αίματος, σε περιπτώσεις που ο ασθενής δεν διαθέτει τα δικά του ή τα δικά του δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτόλογα ή δεν υπάρχουν ιστοσυμβατά μέσα από την οικογένειά του.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι η επιβίωση των ασθενών που έλαβαν ιστοσυμβατά βλαστοκύτταρα από συγγενείς δότες είναι οκταπλάσια σε σχέση με εκείνους που έλαβαν μοσχεύματα από άγνωστους δότες.
