Μία μέρα, πριν από 74.000 περίπου χρόνια, εξερράγη ένα γιγάντιο ηφαίστειο τη Σουμάτρα.
Το ηφαίστειο Toba λέγεται ότι εκτόξευσε 1000 φορές περισσότερους βράχους και άλλο ηφαιστειακό υλικό από αυτό της Αγίας Ελένης στην Ουάσιγκτον το 1980. Κατά την έκρηξη, η θερμοκρασία της Γης έπεσε κατά τουλάχιστον 10ο C, καταστρέφοντας φυσικά κάθε καλλιέργεια και προκαλώντας τελικά παγκόσμιο λιμό. Θα μπορούσαν όμως οι επιπτώσεις του να είναι ακόμα χειρότερες;
Μία νέα μελέτη θέτει πολλά επιπλέον ερωτήματα σχετικά με το αν το Toba ευθύνεται για τους παγετώνες, ηλικίας 1000 ετών, της Γης και εάν ένα παρομοίου μεγέθους περιστατικό σήμερα θα μπορούσε να ξεκινήσει μία νέα εποχή των παγετώνων.
Οι γιγάντιες ηφαιστειακές εκρήξεις, όπως αυτή του...
Toba, προκάλεσαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα το αντίθετο από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Αν και οι εκρήξεις προκαλούν την έκλυση αερίων του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, τα ηφαίστεια εκτοξεύουν και διοξείδιο του θείου, το οποίο σε συνδυασμό με τους υδρατμούς, σχηματίζει θειούχο αεροζόλ, το οποίο απλώνεται σε όλη την ατμόσφαιρα, μπλοκάροντας την ηλιακή ακτινοβολία και ψυχραίνοντας τον αέρα, πριν να μετατραπεί σε όξινη βροχή και χιόνι.
Στοιχεία για το παλαιοκλίμα δείχνουν πως η έκρηξη του Toba, που έγινε κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχής των παγετώνων, έκλυσε μεγάλη ποσότητα διοξειδίου του θείου –πολύ μεγαλύτερη από αυτή του ηφαιστείου της Αγίας Ελένης. Η έκρηξη φαίνεται, επίσης, να συνέπεσε με την έναρξη της χιλιετούς περιόδου των ακόμα ψυχρότερων θερμοκρασιών.
Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν πως το Toba προκάλεσε παγετώνα και πως ίσως εάν συνέβαινε ένα παρόμοιο περιστατικό σήμερα, θα είχαμε μία νέα εποχή παγετώνων. Κάποια μοντέλα, όμως, που ανέπτυξε η NASA και το Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικής Έρευνας στο Κολοράντο, δείχνουν το αντίθετο.
Ερευνητές, με επικεφαλής τον κλιματολόγο Alan Robock από το Πανεπιστήμιο Rutgers στο Νιού Τζέρσεϊ, δοκιμάζουν διάφορα σενάρια που περιλαμβάνουν εκρήξεις, οι οποίες παράγουν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα διοξειδίου του θείου από το Toba. Τα αποτελέσματα, που δημοσιοποιήθηκαν στις 27 Μαΐου στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Geophysical Research-Atmospheres, έδειξαν ένα ψυχρότερο κλίμα, το οποίο διήρκησε μόλις μερικές δεκαετίες. Επομένως, οι χιλιετείς παγετώνες ήταν ενδεχομένως μέρος του φυσικού κύκλου που παρήγαγε δεκάδες εποχές παγετώνων στα τελευταία δύο εκατομμύρια χρόνια.
«Τα αποτελέσματα ουσιαστικά απορρίπτουν τις γιγάντιες ηφαιστειακές εκρήξεις ως τον πιθανότερο παράγοντα για το πάγωμα της Γης,» ισχυρίζεται η κλιματολόγος Ellen Mosley Thompson από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο, στο Κολούμπους, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη. Επομένως, οι παλαιοκλιματολόγοι θα πρέπει να εστιάσουν σε πιο πιθανούς παράγοντες ψύχρανσης της ατμόσφαιρας, όπως οι αλλαγές στην κυκλοφορία των ωκεανών ή οι κυκλικές διαφοροποιήσεις στην τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο.
Παρόλα αυτά, εάν το Toba εκρήγνυτο σήμερα στην ίδια κλίμακα, τα αποτελέσματα θα ήταν καταστροφικά. Αν και δεν προβλέπεται να εκραγεί το συγκεκριμένο ηφαίστειο μέσα στα επόμενα μερικά χιλιάδες χρόνια, ο Robock και οι συνεργάτες του εκτιμούν πως μία γιγάντια έκρηξη θα μπορούσε να ρίξει τις θερμοκρασίες του πλανήτη μέχρι και 17ο C για κάποια χρόνια, ενώ η επαναφορά των φυσιολογικών κλιματικών συνθηκών θα έπαιρνε δεκαετίες ολόκληρες. Το γεγονός αυτό θα έπληττε σοβαρότατα τον ανθρώπινο πληθυσμό, καθώς θα μειωνόταν πάνω από το διπλάσιο η γεωργική παραγωγή, η βλάστηση θα χανόταν και θα είχαμε έλλειψη τροφίμων και μεγάλη πείνα.
