Αρχαίοι έρωτες χωρίς ταμπού και αναστολές
Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 8 Ιουλίου 2009
(ένα θέμα του τότε, όπου και τώρα είναι ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΑΤΟ)
Οτι ο έρωτας είναι θεός και μάλιστα φτερωτός, το ξέρουν όλοι. Γιατί κάποτε ευτύχησαν να τον νιώσουν να φτερουγίζει μέσα τους και έπειτα από λίγο να χάνεται. Συνήθως απεικονίζεται σαν παιδάκι, χαριτωμένος και παιχνιδιάρης, ζωσμένος το τόξο του ή ιππεύοντας μία στρουμπουλή χήνα. Θεωρείται γονιμοποιός, μουσικο-θεατρικός, φιλοσοφικός και ταφικός.
Ερωτας που τεντώνει το τόξο του (1ου - 2ου αι. μ.Χ.). Ρωμαϊκό αντίγραφο σε μάρμαρο του χάλκινου πρωτοτύπου, που φιλοτέχνησε ο Λύσιππος τον 4ο αι. π.Χ. για το Ιερό του Ερωτα στις Θεσπιές Βοιωτίας (Μουσείο Λούβρου)Θα χορτάσουμε μικρούς αεικίνητους, πονηρούς έρωτες. Θα τους δούμε να θηλάζουν ή να αγκαλιάζουν Αφροδίτες, να κοιμούνται στην αγκαλιά της με τον δίδυμο αδελφό τους Ιμερο, να φτερουγίζουν στους ώμους νιόπαντρων ζευγαριών, να παλεύουν με τον Αντέρωτα και να ερωτοτροπούν ξεδιάντροπα με νέους, ακόμη και με παιδιά....
Με μια έκθεση με αυτό το ελκυστικό θέμα και με τίτλο «Ερως: από τη Θεογονία του Ησιόδου στην ύστερη αρχαιότητα» αποφάσισε να εγκαινιάσει τη χειμερινή περίοδο το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Νοέμβριος 2009 - Απρίλιος 2010). Ο διευθυντής του, καθηγητής Ν. Σταμπολίδης, που δεν του λείπει φαντασία και τόλμη, λέει πως ήταν η τελευταία ιδέα που ήθελε να υλοποιήσει η αείμνηστη Ντόλη Γουλανδρή, αλλά η ξαφνική «αναχώρησή» της, τους ματαίωσε τα σχέδια.
Φέτος το Μουσείο τόλμησε να βάλει εμπρός το φιλόδοξο αυτό σχέδιο, αντιπαραθέτοντας «στη μαυρίλα» των ημερών «μια νότα δροσιάς και αισιοδοξίας». Στόχος «να προβληθεί μια κυρίαρχη μορφή στην ανθρώπινη σκέψη και τον πολιτισμό, ο φτερωτός Ερωτας, με τον οποίο η ανθρωπότητα ασχολείται από την αυγή του πολιτισμού της έως σήμερα, αδυνατώντας να τον δαμάσει αλλά και να προχωρήσει δίχως αυτόν».
Οι αρχαίοι, ως γνωστόν, δεν είχαν τις δικές μας αναστολές και το υλικό που μας παρέδωσαν ίσως να κάνει κάποιους να κοκκινήσουν. Μη φανταστείτε όμως ότι γίνεται καμία προσπάθεια να κρυφτεί κάτι. Στις επτά θεματικές ενότητες της έκθεσης θα παρουσιαστεί ο ετερόφυλος έρωτας (θεών, ηρώων και θνητών), αλλά και ο όμοιος έρωτας (εταίρες με εταίρες, νέοι με νέους). Παράλληλα θα δούμε τον φιλοσοφικό έρωτα, αλλά και τον αγοραίο (με πόρνες, οίκους ανοχής και συμπόσια). Θα εκτεθούν επίσης φαλλικά σύμβολα (γονιμότητας ή αποτροπαϊκά) και συνευρέσεις βουκολικές και ζωώδεις (μεταξύ σατύρων και μαινάδων, ακόμη και σκηνές κτηνοβασίας).
Ο κ. Σταμπολίδης διευκρινίζει πως «δεν βλέπουμε τον έρωτα μέσα από την κλειδαρότρυπα. Θέλουμε να προσφέρουμε στον επισκέπτη τη δυνατότητα να κάνει την αντιπαραβολή με ό,τι συμβαίνει σήμερα. Να διαπιστώσει πως εκείνη η θαυμαστή ισορροπία, που υπήρχε στη στάση ζωής και τη φιλοσοφία των αρχαίων, δεν υπάρχει πια. Το σώμα σήμερα είναι εμπορεύσιμο, δεν έχει την ερωτική και ηθική υπόσταση του τότε».
Βεβαίως «έχουμε και αρχαία έργα τέχνης που θα τα χαρακτηρίζαμε σήμερα "απαγορευμένα". Δεν προτίθεται, βέβαια, να βάλει παραβάν και ταμπέλα "μόνο για ενήλικες". Ωστόσο, ίσως για τον φόβο των σεμνότυφων ή νεοσυντηρητικών, θα αναρτηθεί στον δεύτερο όροφο, όπου θα εκτίθεται η σχετική ενότητα, η επιγραφή: "Επιτρέπεται σε νέους άνω των 16 ετών, με συνοδό (δάσκαλο ή καθηγητή)"».
Στην έκθεση αυτή δέχτηκαν να συμμετάσχουν 27 αρχαιολογικά μουσεία της χώρας δανείζοντας πρόθυμα (με ελάχιστες εξαιρέσεις) 171 έργα. Ανάμεσά τους το Εθνικό Αρχαιολογικό, το Αρχαιολογικό Θεσσαλονίκης, της Αρχαίας Αγοράς, του Κεραμεικού, της Δήλου, της Καβάλας, της Θήβας, της Πέλλας κ.ά. Θα έρθουν επίσης από το εξωτερικό 130 έργα, εκ των οποίων τα 64 από την Ιταλία, το Μουσείο του Βατικανού και τη Σικελία. Πλούσιο υλικό μας έρχεται και από την Κύπρο, ενώ το Λούβρο στέλνει έξι έργα, ανάμεσα στα οποία και τον περίφημο Ερωτα του Λυσίππου σε ρωμαϊκό αντίγραφο.
Πέρα από τα γνωστά αγαλματίδια τοξωτών ερώτων, θα δούμε υπέροχα λουτροφόρα αγγεία με γαμήλιες παραστάσεις, έναν φαλλόσχημο βωμίσκο που φέρει την επιγραφή «βωμός πάντων θεών», κοσμήματα, ερωτικούς καταδέσμους (μάγια) κ.ά. *
e-net.gr
